1. Kamienny młyn
Młyn kamienny został zbudowany w 1303 roku jako młyn zbożowy przez cystersów z klasztoru Zinn i przez nich prowadzony. Młyn funkcjonował jako młyn zbożowy do 1766 r., kiedy to ówczesny mistrz młynarski otrzymał pozwolenie na budowę młyna tnącego (tarta).
Ponownie rozebrany w 1845 roku, a następnie przebudowany na olejarnię. Pod koniec XIX wieku dodano napęd parowy i młyn przekształcono w fabrykę papieru ze słomy. Pełnił również funkcję młyna parowego. W 1918 roku młyn działa jako „G. Kamienny młyn Thiele”. Właścicielem był Emil Gericke, zięć G.Thiele. W 1934 r. maszynę parową zastąpiono motorową, a młyn powiększono.
Tajny obiekt „Seewerk”
Udało mi się zwiedzić bunkier i koszary w ramach wizyty prawnej w listopadzie 2021 r. Witryna jest obecnie własnością prywatną i jest wykorzystywana jako obiekt do gry w paintball. NaMarcin Kaula można zarezerwować wycieczkę z przewodnikiem, którą naprawdę warto zobaczyć.
Nieruchomość składa się z wielu pustych budynków z czasów użytkowania przez Wehrmacht i GSSD. Już pod koniec lat 30. XX wieku bunkier planowano jako podziemny zakład produkcyjny. Prace budowlane rozpoczęto w 1939 roku. Do 1945 roku produkowano tu trójfluorek chloru na potrzeby przemysłu rakietowego III Rzeszy, który ze względów kamuflażowych nazywano substancją N. Powstały wówczas układ pomieszczeń to: tunel kolejowy, dwie hale produkcyjne oraz przybudówka do przechowywania produktu końcowego. Bezpośrednio przed zajęciem przez Armię Czerwoną rozpoczęto prace nad rozbudową zakładów produkcji sarinu w południowej części terenu właściwego bunkra; rośliny nie zostały ukończone.
Najpierw kilka zdjęć budynków i piwnic na zewnątrz wielkiego bunkra, które są architektoniczną mieszanką architektury niemieckiej i radzieckiej:
Bunkier Seewerk to dziś czterokondygnacyjny bunkier, który został pierwotnie zbudowany w latach 40. XX wieku w konstrukcji otwartej i przykryty nasypem ziemnym na wysokości od 10 do 15 metrów. Ponieważ obecny schron jest w dużej mierze rozbudową i przebudową (od 1958 r.) istniejącego obiektu, planowanie przestrzenne i funkcjonalne musiało być oparte na istniejących uwarunkowaniach. W tym samym czasie „przekształcono” dużą część dawnych hal produkcyjnych, instalując nowe stropy do wykorzystania w ramach koncepcji zagospodarowania. Dalsze przebudowy, które obejmowały także odnowienie i wymianę elementów technicznych, prowadzili w latach 1969-1973 i po 1979 specjaliści z NVA, a wyposażenie dostarczało GSSD. Jednocześnie po 1979 roku na terenie majątku wzniesiono kolejne nowe budynki, co umożliwiło wykorzystanie go jako centrum dowodzenia dla wyższych sztabów dowodzenia, ponieważ większość stale dyspozycyjnego personelu dyżurnego musiała i mogła żyć na miejscu. Bunkier ma powierzchnię użytkową 14 000 m² (bez pomieszczeń technicznych).
Niewiele wiadomo na temat dokładnego użycia podczas zimnej wojny. Po 1945 r. teren wokół bunkra był terenem zamkniętym, z legendą jako szpital wojskowy lub sanatorium, a od 1959 r. jako warsztat samochodowy. Prawdopodobnie bunkier miał dwa okresy użytkowania i przed 1979 r. innego właściciela. Jednak militarna i polityczna nierzetelność Polaków (Solidarnocz) skłoniła użytkowników do modernizacji budynku i przeznaczenia go na inne cele. Ostatecznym celem mogło być wysunięte stanowisko dowodzenia (VGS) do kierowania siłami Układu Warszawskiego na zachodnim teatrze wojny. Oprócz bojowego centrum dowodzenia przemawia za tym zaplecze telekomunikacyjne obiektu.
Oto zdjęcia z wnętrza bunkra:
